Wzory łowickie, kaszubskie i podhalańskie od lat inspirują współczesnych twórców. Dziś pora na Podlaskie. Poznaj motywy i elementy tradycyjnych podlaskich tkanin, które coraz częściej wykorzystują w swoich pracach artyści z Polski i z zagranicy.

Tkanina dwuosnowowa

Tradycja przywrócona do życia 

Kiedyś obecna niemal w każdym podlaskim domu, dziś – po latach zapomnienia – wraca z podwójną siłą. Niezwykłe wzory podlaskich tkanin dwuosnowowych powstają przede wszystkim w Janowie. Niegdyś tkactwem zajmowały się niemal wszystkie mieszkające tu kobiety. Dzisiaj jest ich coraz mniej, ale moda na tkaninę dwuosnowową powraca, albo… dopiero się pojawia. Na przykład w Japonii.

Kilka lat temu tkaczki z Janowa odkryła Izumi Fujita – antropolożka i etnografka, na stałe mieszkająca w Polsce. Zachwycona wzorami i kunsztem tkanin dwuosnowowych, zorganizowała wystawy w swoim rodzinnym kraju, tam również prowadzi sklep internetowy. W Janowie organizuje także warsztaty tradycyjnego tkactwa, w których chętnie uczestniczą goście z Japonii.

Fot.: Slow Art / www.slow-art.pl

Kilka lat temu powstał szlak „Kraina Wątku i Osnowy” prowadzący przez pracownie tkackie głównie na terenie gmin Janów i Korycin. Dziś możesz odwiedzić 12 czynnie działających pracowni. Zanim jednak zaplanujesz wizytę, skontaktuj się z tkaczką  – więcej informacji i numery kontaktowe znajdziesz TUTAJ.

Wystawę 50 tkanin dwuosnowowych, dywanów i makat znajdziesz także w Izbie Tkactwa Dwuosnowowego w Janowie. Są to najczęściej prace nagrodzone w konkursach organizowanych przez janowski ośrodek kultury. Izba organizuje również warsztaty i spotkania dla dzieci.

Warsztaty tkackie są co pewien czas organizowane w Parku Kulturowym Korycin-Milewszczyzna

Szlak turystyczny „Kraina Wątku i Osnowy”

Makatki

Mądrości ludowe zaszyte w tkaninie

Niewielkie, prostokątne haftowane tkaniny ozdabiały ściany w podlaskich domach – najczęściej w kuchni. Wzory powstawały na własnoręcznie tkanym materiale z lnu – były to m.in. kwiaty, ptaki, krajobrazy, a nawet elementy religijne. Makatki to jednak przede wszystkim wyszywane mądrości ludowe – często pojawiały się na nich napisy, np. „Miłość i zgoda domu ozdoba” czy „Dobre dziatki to skarb matki”.

Jeśli chcesz obejrzeć oryginalne makatki z regionu, w zbiorach Muzeum w Bielsku Podlaskim znajdziesz ich ponad 200  – wszystkie pochodzą z Ziemi Bielskiej. 

podlaskie_makatki
Makatki ze zbiorów Muzeum w Bielsku Podlaskim

Ręcznik obrzędowy

Od narodzin do śmierci

Pojawiał się zarówno w katolickich, jak i prawosławnych domach, ale to w tych drugich miał niemal mistyczne znaczenie. Przed laty każda panna na wydaniu wyszywała kilka własnych ręczników. W dniu ślubu zabierała je ze sobą – na jednym z nich stawała w cerkwi, później ozdabiała nim ikony w domu, a jeden zostawał do umieszczenia w trumnie.

Zbiory ręczników obrzędowych z Ziemi Bielskiej możesz obejrzeć w Muzeum w Bielsku Podlaskim – licząca niemal 300 sztuk wystawa wciąż jest uzupełniania. Obecnie muzeum stara się, by ręcznik obrzędowy znalazł się na liście UNESCO.

Ze zbiorów Muzeum Podlaskiego w Bielsku Podlaskim

Współczesny design

Naturalne kosmetyki SVOJE

Podlaska sztuka ludowa inspiruje współczesnych twórców. Na motywie ręcznika obrzędowego, powstało logo marki SVOJE – rzemieślniczych kosmetyków naturalnych z Podlasia, tworzonych przez Aleksandrę Krasnodębską-Gwardzik. 

„Logo SVOJE zostało stworzone w oparciu o słowiański symbol oznaczający pieśń miłosną. Symbol ten, jak wiele innych zachował się dzięki hafciarkom, które, bardzo często niepiśmienne, haftem wyrażały swoje emocje i potrzeby.”

SVOJE - marka naturalnych kosmetyków z Podlasia

Na ludowo

Ubrania Xoroshe

Z motywów ludowych czerpie również Xoroshe – marka odzieżowa nawiązującą do tradycji Podlasia i Polesia. Jej twórczyni, Magdalena Pietruk, zafascynowana bogactwem wzorów, struktur i możliwości wykorzystania tradycji we współczesnym designie, tworzy projekty czerpiące z motywów regionalnych. 

Haftowane ubrania marki Xoroshe

Street art

Tkanina w tkance miasta

Tkanina dwuosnowowa stała się inspiracją dla twórców street artu. W ramach projektu „Folk on the street” w Białymstoku powstał największy mural ludowy w Polsce. Malowidło „Tkana opowieść” rozciąga się aż przez 11 kondygnacji i przedstawia siedzącego na pniu drzewa chłopca, ubranego w strój zdobiony białoruskimi motywami ludowymi. Nad jego głową widoczny jest wzór przeniesiony z podlaskiej tkaniny dwuosnowowej pt. „Pieczenie chleba”. Autorką tkaniny jest Lucyna Kędzierska z Wasilkowa, której pracownia należy do szlaku „Kraina Wątku i Osnowy”. Tkaninę „Pieczenie chleba” możesz zobaczyć w Izbie Tkactwa Dwuosnowowego w Janowie.

Mural "Tkana opowieść" w Białymstoku